Cemevi Alevilikteki başlıca ibadet mekanı.
Cemevi; barış, özgürlük, eşitlik, ibadet, sevgi, ikrar verme, yargılama ve karar verme, aynı zamanda Hakk ve halka hizmet evleridir.
İbadet Mekanı: Cemevi, Alevilikteki en önemli dini ritüellerin “Cem” yapıldığı yerdir.
Cem, Alevi inancının temelini oluşturan bir ibadettir ve Cemevlerinde gerçekleştirilir.
Kültürel Merkez: Cemevleri, Alevilerin kültürel değerlerini yaşattığı, geleneklerini koruduğu ve gelecek nesillere aktardığı yerlerdir.
Alevilerin müziği, edebiyatı, aşure gibi geleneksel yemekleri ve diğer kültürel unsurları Cemevlerinde yaşatılır.
Toplumsal Yaşamın Merkezi: Cemevleri, Alevilerin sosyalleştiği, bir araya gelerek sorunlarını paylaştığı ve çözüm yolları aradığı yerlerdir.
Cemevleri, Alevilerin dayanışma içinde olduğu ve birbirine destek olduğu toplumsal bir yapı oluşturur.
Eski tarihlerden bu günümüze kadar sağlam kalan Cemevi Onar köyünde (Arapgir – Malatya) bulunmaktadır.
22 Nisan 1224 tarihinde (Hicri 621) Sultan Alaaddin Keykubat (1220-1237) adına, “Mir-i Azam beledisi”, yani bölgenin yüce Emiri tarafından Şeyh Hasan Oner’e, sınırları belirtilen ve içinde bugün Onar köyü bulunan arazi Zaviye vakfı olarak verildiğine dair Vakıfname bulunmaktadır.
Onar köyü, böylece sınır boyu yerleşim yeri olarak burası, kendisine bağlı Türkmen aşiretlerinin inançsal ve yönetim merkezi durumuna girmiştir” dedi.
Cemevi’in Özellikleri:
Basit ve Samimi Ortam: Cemevleri, genellikle sade ve mütevazı bir yapıya sahiptir. İçerisi halılar, minderler ve semahanelerden oluşur.
Hoşgörü ve Birlik: Cemevlerinde farklı sosyal sınıflardan, yaşlardan ve eğitim düzeylerinden insanlar bir araya gelir. Cemevlerinde hoşgörü, saygı ve birlik ön plandadır.
Demokratik Yapı: Cemevleri, demokratik bir yapıya sahiptir. Kararlar, cemevine katılan herkesin görüşü alınarak alınır.
Cemevi, sadece bir ibadethane değil, aynı zamanda Alevilerin kimliğini ve kültürünü yansıtan bir merkezdir.
Cemevi
Cemevi, Alevi ve Bektaşi inancında ibadet ve toplumsal dayanışmanın gerçekleştiği mekânlardır. Cemevleri, Alevilik-Bektaşilik geleneğinde cami ya da kilise gibi ibadet yerleri yerine cem ayinlerinin, duaların ve toplumsal etkinliklerin düzenlendiği yerler olarak önemli bir işleve sahiptir. Alevilik inancına göre, Cemevi sadece bir ibadet yeri değil, aynı zamanda sosyal, kültürel ve eğitim faaliyetlerinin de yürütüldüğü bir dayanışma merkezidir. Türkiye ve dünyada, özellikle Alevi nüfusun yoğun olduğu bölgelerde Cemevleri bulunmaktadır.
1. Cemevinin İbadet İşlevi
Cemevleri’ nde, Alevi-Bektaşi inancının önemli ibadetlerinden biri olan Cem ayini yapılır. Cem, toplu olarak yapılan bir ibadet olup, Alevi toplumunda birliğin, eşitliğin ve kardeşliğin simgesi olarak kabul edilir. Cem ayinlerinde zakirler (dua ve ilahileri yöneten kişiler) tarafından deyişler, ilahiler okunur; Dede veya Baba denilen inanç önderleri ibadeti yönetir. Bu ibadet sırasında Semah, hizmet sahipleri olan zakirlerin çaldığı saz eşliğinde söylenen sözler ve müziğin ritmine uyarak yapılan mistik ve estetik hareketler ile Tanrı’ya ulaşma yoludur.
2. Cemevlerinde Gerçekleştirilen Ritüeller
Cemevlerinde, Alevi inancının yıl içerisindeki önemli gün ve aylarında çeşitli ritüeller gerçekleştirilir:
- Muharrem Orucu: Aleviler için önemli bir ay olan Muharrem ayında, Kerbela Olayı’nda şehit düşen İmam Hüseyin ve diğer Kerbela şehitleri için yas tutulur ve oruç ibadeti yapılır. Bu süre boyunca Cemevleri’ nde yas törenleri düzenlenir ve Kerbela şehitleri anılır.
- Hızır Orucu: Hızır’ın insanlara yardım ettiğine inanılan bir dönem olan Hızır ayı süresince oruç tutulur ve dualar edilir.
- Aşure Günü: Kerbela şehitlerinin anısına, Muharrem ayı sonunda yapılan aşure, Cemevleri’ nde hazırlanarak dağıtılır. Bu etkinlikte dayanışma, paylaşma ve bereket değerleri ön plana çıkar.
3. Sosyal ve Kültürel İşlevi
Cemevleri, ibadet dışında Alevi toplumunun eğitim, kültürel etkinlikler ve sosyal yardımlaşma gibi alanlarda da hizmet veren çok yönlü merkezlerdir. Alevi kültürünün gelecek nesillere aktarılması için Semah, bağlama gibi geleneksel sanatlar öğretilir; inanç temelleri üzerine eğitim programları düzenlenir. Gençlere Alevilik ve Alevi değerleri öğretilir; toplumsal dayanışmayı güçlendirecek faaliyetler gerçekleştirilir. Ayrıca, Cemevleri yoksul ailelere yardım, öğrencilere burs sağlama ve benzeri sosyal yardımlaşma faaliyetlerine de öncülük eder.
4. Cenaze ve Taziye Hizmetleri
Cemevleri, Alevi inancına göre cenaze törenlerinin yapıldığı ve taziye kabul edilen yerlerdir. Alevi toplumunda, cenaze törenleri Cemevi’ nde yapılır ve geleneklere uygun olarak cenaze duaları ve son yolculuk ritüelleri gerçekleştirilir. Taziye kabul alanları sayesinde cenaze sahipleri, kaybettikleri yakınlarına Cemevi’ nde veda edebilir ve ziyaretçilerin taziye dileklerini kabul edebilir.
5. Cemevleri’ nin Yasal Statüsü
Türkiye’de Cemevleri’ nin yasal statüsü uzun süredir tartışılan bir konudur. Camiler gibi resmî ibadethane statüsüne sahip olmayan Cemevleri, bu durum nedeniyle bazı vergisel yükümlülükler ve finansal zorluklarla karşılaşmaktadır. Alevi toplumu ve çeşitli sivil toplum kuruluşları, Cemevleri’ nin resmî olarak ibadethane olarak tanınması talebinde bulunmuşlardır. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM) ve Türkiye’deki bazı mahkemeler, cemevleri’ nin ibadethane olarak kabul edilmesi yönünde kararlar almıştır, ancak bu kararlar henüz geniş çapta uygulamaya geçmemiştir.
6. Cemevleri’ nin Önemi
Cemevleri, Alevi-Bektaşi inancının kalbinde yer alan toplumsal ve kültürel yapının bir sembolüdür. Hem inançların ifade edilmesi hem de toplumsal aidiyetin güçlenmesi için önemli bir merkezdir. Cemevleri, Alevi toplumunun kültürel kimliğini koruyarak bu değerlerin sonraki nesillere aktarılmasını sağlamaktadır. Ayrıca, dayanışma, paylaşma, hoşgörü ve kardeşlik değerlerinin yaşatıldığı bir yer olarak toplumun farklı kesimleri için de bir araya gelme imkânı sunmaktadır.
Cemevleri, Türkiye’deki Alevi-Bektaşi toplumunun tarihî, kültürel ve inanç değerlerini temsil eden bir yapı olarak önemli bir yere sahiptir ve toplumsal barış, hoşgörü ve birlik duygularının güçlenmesine katkıda bulunmaktadır.
